За ресурсен центар

Ресурсниот центар за енергетска ефикасност во домувањето претставува широка платформа за енергетска ефикасност во кој заинтересираните страни може да најдат совети, информации, студии, објаснувања во врска со енергетската ефикасност во домувањето од аспект на законодавство, надлежности, можности, мерки, финансирање, но и примери за најдобри практики за подобрување на енергетската ефикасност.

Овој ресурсен центар е последователна активност на низата интервенции кои во изминатите десет години Хабитат Македонија ги презема на полето на енергетската ефикасност во домувањето.

Ресурсниот центар претставува алатка која на едно место ги обединува сите потребни и достапни модели за унапредување на енергетската ефикасност и енергетските карактеристики на индивидуалните домови и станбените згради за колективно домување, преку што ќе им помогне на домаќинствата да ја разберат енергетската ефикасност како начин на унапредување на квалитетот на живеење, ќе им понуди мерки за подобрување на енергетската ефикасност во своите домови, со тоа ќе им обезбеди пристојни услови за живеење со намалени трошоци за енергија, поефикасно искористување на енергијата, намалување на влијанието на домот врз емисијата на CO2.

Истовремено ресурсниот центар обезбедува и платформа за креаторите на политики, централните власти и локалната самоуправа, невладините организации и научни институции да најдат преглед и извор на материјали поврзани со енергетската ефикасност во домувањето.

Формирањето на овој Ресурсен центар за енергетска ефикасност во домувањето е дел од Проектот Енергетска ефикасност за семејства со ниски приходи – REELIH во партнерство со USAID.

Во соработка со општините во Македонија, Хабитат Македонија го поддржува отворањето на ресурсни центри за енергетска ефикасност за директна комуникација со граѓаните. Во рамки ма проектот ComAct – Активности за намалување на енергетската сиромаштија во станбени згради, финансиран во рамки на програмата на Европската Комисија Хоризонт 2020, а се спроведува во пет пилот-земји од Централна и Источна Европа на различни начини прилагодени на националниот контекст, во јуни 2022 година отворени се две канцеларии на Ресурсен центар во општините Карпош и Кавадарци во просториите на општините.

Ресурсниот центар е наменет пред сѐ за поддршка на домаќинствата кои живеат во станбени згради, но и за заедниците на сопственици и компаниите за управување со станбени згради. Воедно, бенефит од ресурсниот центар имаат компании кои спроведуваат мерки за енергетска ефикасност, енергетски контролори, архитектонски фирми и градежни компании, даватели на финансиски услуги како банки и микро-финансиски институции, креатори на политики – институции на националната и локалната власт, граѓанските организации во секторот домување, енергетска ефикасност и заштита на животната средина, како и сите останати актери кои работат на подобрување на состојбата со енергетска ефикасност.

Домување и енергетска ефикасност

Домувањето како една од темелните претпоставки на благосостојбата на заедницата, е во тесна врска со здравјето, образованието и општата благосостојба на поединецот и семејството, а влијае и на функционирањето на заедницата, како и генерално на социјалната кохезија. Домувањето значително придонесува во потрошувачката на енергија, но може да оствари и значителни разлики во заштедата на енергија. При тоа важно е да се спомене дека со зголемувањето на енергетската ефикасност на домовите, се зголемува и квалитетот на живеење на домаќинствата. Постигнувањето на енергетска ефикасност во домаќинствата кои живеат во станбени згради претставува особен предизвик. Ова особено е изразено кога зборуваме за енергетска ефикасност во постојните големи префабрикувани станбени згради, изградени помеѓу 1950тите и 1990тите години, кои денес не само што имаат последици од лошиот квалитет на конструкцијата, туку се под силно влијание на нередовно или отсуство на редовно одржување и реновирање.

Реновирањето на зградите не само што носи придобивки по здравјето и добросостојбата на станарите туку, исто така, може да има и значително влијание врз вредноста на зградата, нејзината рентабилност и да придонесе кон намалување на негативните влијанија врз климата и климатските промени. Дополнително, покрај заштедата на енергија и намалените емисии на стакленички гасови, инвестирањето во енергетска ефикасност може директно или индиректно позитивно да влијае на микро и макро нивоа, вклучувајќи и енергетска безбедност и намалување на трошоци од здравствени причини.

Енергетската ефикасност на станбените згради е тема со која Хабитат Македонија се занимава од повеќе од една деценија, преку активности за подобрување на енергетската ефикасност на станбените згради со обезбедување на заеми за семејствата со ниски приходи за промена на столаријата, преку развивање и тестирање на финансиски модели за енергетско ефикасни мерки на станбени згради, па се до лобирање и застапување за подобрување на законскиот амбиент во оваа област.

Енергетска ефикасност значи извршување на иста или поголема низа активности со иста или помала количина потрошена енергија (електрична, топлинска, светлосна, кинетичка), при што се постигнува помала емисија на јаглерод диоксид во атмосферата.

Заради порастот на потребите и ограничената расположливост на фосилни горива, зголемената цена на чинење на електричната енергија, влијанието што го има производството и потрошувачката на енергија врз климатските промени, важноста на ефикасното користење на енергијата е широко прифатена насекаде во светот.

Мерките за зголемување на енергетска ефикасност се корисни на повеќе начини:

Намаленото користење на фосилни горива е од суштинско значење за намалување на емисиите на гасови кои предизвикуваат ефект на стаклена градина и придонесуваат кон глобалното затоплување;
Енергетската ефикасност обезбедува поквалитетна животна средина, и го намалува ризикот од разни болести предизвикани од штетни материи, а кои се резултат на енергетското производство;
Енергетската ефикасност придонесува за стабилност на енергетските системи во државите, ја намалува потребата од увоз на енергија со тоа обезбедува поголема енергетска самостојност на државите, поволно влијае врз политиките за социјална грижа врз ранливите категории на домаќинства;
Енергетската ефикасност поволно влијае и врз бизнисите – ја намалува потрошувачката на електрична енергија, штеди пари, ја зголемува профитабилноста, создава можности за нови работни места и нови приходи;
Енергетската ефикасност и покрај тоа што ја намалува потрошувачката на електрична енергија, го зголемува или задржува комфорот на живеење на семејствата, овозможувајќи им со исти или помали средства соодветно да го загреат или изладат својот дом. Дополнително, преку реконструкции за енергетска ефикасност се зголемува пазарната вредност на становите и зградите.

Енергетската ефикасност односно примената на мерки за истата донесува големи придобивки во секојдневниот живот на домаќинствата, на профитабилноста на бизнисите, за генералната благосостојба на државите, но и за зачувување на природните ресурси и поздрава животна средина.

За одржлива енергетика важно е во контекст на енергетската ефикасност да се разгледува и користењето на обновливи извори на енергија. Симултаната примена на обновливи енергии и нивно ефикасно користење, дава максимално можни поволни резултати индивидуално за семејствата, помага за ефикасно управување со енергијата на државите и поволно влијае врз глобалните климатски промени.