Што е заедница?

Постојат различни дефиниции за објаснување ЗАЕДНИЦАТА како социолошки феномен. Заедницата се однесува на поединечни граѓани и може да се дефинира како:

  • Заедница на место – кога луѓето се идентификуваат со одредена географска област;
  • Заедница на влијание – кога луѓето споделуваат заеднички аспирации, грижи и цели околу конкретно прашање;
  • Заедница на интерес – кога луѓето споделуваат одредено искуство, интерес или карактеристики.

Општо земено, заедницата е „проблематичен“ термин и може да се користи за опишување на луѓето кои го делат истиот интерес, живеат во иста област (или град, или земја) или се на иста возраст или пол. Сепак, постојат заеднички карактеристики на заедницата кои помагаат да се идентификува групата на луѓе и да се нарече заедница:

  • Тоа е група на луѓе кои комуницираат едни со други;
  • Интеракцијата се случува на ограничена географска територија. Сите дневни активности (работни и неработни) се случуваат во географска област која е самостојна;
  • Членовите на заедницата споделуваат заеднички вредности, верувања и однесувања;
  • Заедницата има одредена социјална структура. Исто така, постојат збирки на луѓе кои можеби не се нарекуваат заедници поради недостаток на социјална структура;
  • Членовите имаат чувство на припадност.

Заедницата е за интеракција и соработка, кога различни интереси доброволно се здружуваат, формално или неформално, за да постигнат некои заеднички цели. Ова не значи дека засегнатите страни треба да имаат еднакви вештини, ресурси, интерес или сигурност, но тие си веруваат едни на други и ја делат истата посветеност.

Енергетска заедница

Во законодавството на ЕУ постои терминот „енергетска заедница“ кој се однесува на широк опсег на колективни енергетски акции кои вклучуваат учество на граѓаните во енергетскиот систем. Енергетските проекти на заедницата се карактеризираат со различни степени на вклученост на заедницата во донесувањето одлуки и споделување на придобивките. Тоа е нова форма на општествено движење што овозможува повеќе партиципативни и демократски енергетски процеси. До неодамна, енергетската заедница немаше јасен статус во законодавството на ЕУ и националното законодавство, земајќи различни форми на правни аранжмани. Во оваа смисла кај нас се користи терминот „енергетска задруга“ или енергетски задруги.

Терминот „енергетска заедница“ кај нас најчесто се користи и во функција на Договорот за енергетска заедница со кој се создава пазар на електрична енергија и природен гас во Југоисточна Европа и воедно се обезбедува стабилна регулаторна и пазарна рамка за привлекување на инвестиции во енергетскиот сектор во регионот и се обезбедува сигурно и доверливо снабдување со електрична енергија и природен гас, што е особено значајно за економскиот развој и социјалната стабилност во земјите на Југоисточна Европа. Исто така, на земјите потписнички (договорни страни) им се овозможува рамноправно учество на внатрешниот пазар на електрична енергија на ЕУ, вклучувајќи и пристап до фондовите на ЕУ и меѓународните финансиски институции за финансирање на проекти од областа на енергетиката. Во ресурсниот центар не ја разгледуваме енергетската заедница во овој контекст.

Енергетски задруги

Според нацрт-законот за задруги, задруга претставува здружување на физички и/или правни лица доброволно обединети заради нивните економски, социјални, културни и други потреби и истата е заеднички поседувана и демократски управувана. Задруга можат да формираат најмалку пет физички и/или правни лица. Воедно, задругите работат врз основа на следните принципи:

  1. Доброволно и отворено членство
  2. Демократска контрола од страна на членовите
  3. Економско учество на членовите
  4. Независност
  5. Образование, обука и информации
  6. Соработка меѓу задругите
  7. Грижа за заедницата

Следејќи го концептот на задруга, во последниве неколку децении сѐ повеќе се основаат и енергетски задруги како иновативни и пред сѐ социјални структури кои нудат колективни решенија за предизвиците со кои се соочува општеството во преминот кон употреба на обновливи извори на енергија преку употреба на технологии кои ја намалуваат емисијата на јаглерод диоксид. Постојат различни видови енергетски задруги, од задруги за електрична енергија, до задруги за затоплување, консалтинг за енергетска ефикасност, зелени инвестиции итн.

Енергетските задруги функционираат на принцип на здружување во инвестицијата, која ќе го искористува локалниот енергетски потенцијал како што се шумската биомаса, ветерната енергија или пак инсталирање на фотоволтаичен систем на кровна површина на куќи/објекти. Воедно, членовите на задругата ги делат финансиските и материјалните ресурси, поради инвестицијата за проектот од обновливиот извор на енергија во нивната заедница. Додека пак, проектите не се развиваат само поради економскиот аспект, туку и поради еколошките и социјални аспекти, како што е загадувањето на воздухот итн. Но, засега енергетските задруги во нашата земја не се опфатени со законска и подзаконска регулатива. За таа цел потребно е да бидат опфатени во Законот за задруги, како и Законот за енергетика. Исто така и станбените енергетски задруги не се опфатени со ниту една законска и подзаконска регулатива.

Енергетските задруги претставуваат модели чијашто примарна цел е поттикнување на инвестирање во обновливи извори на енергија со цел креирање на зелено развиена заедница. Преку задругите се сплотуваат граѓаните за една цел, почиста животна средина. Воедно, се доведува до зголемување на чувството на припадност во заедницата од страна на граѓаните на истата. Енергетските задруги се деловни модели чијашто секундарна цел е да се распредели ризикот на инвестирање во обновливи извори на енергија, преку инвестирање на повеќе лица во еден проект.

Извор: https://karpos.gov.mk/wp-content/uploads/2017/08/Broshura-Elektroenergetski-nezavisen-i-samoodrzliv-Karposh.pdf

 

Потреба од вклучување на заедницата

Одржливиот развој во општеството кој се темели на Целите за одржлив развој на ОН е тесно поврзан и зависи од активниот граѓански ангажман на различни нивоа во општественото живеење. Тоа е постојан процес на креирање стратегии и политики, планирање, следење, анализа и идентификување на развојните активности, вклучувајќи го тука и прашањето на користење на ресурсите, влијанието на животот на граѓаните врз климатските промени и надминување на јазот и разликите меѓу населението во пристапот до енергија и мерките за енергетска ефикасност во домувањето како основа на благосостојба на луѓето.

Граѓанскиот ангажман претставува организирана заложба за зголемување на пристапот и контролата на ресурсите и процесите на одлучување во општеството. Тоа е дефинирано и во повеќе меѓународни конвенции, како:

  • Сеулската декларација за партиципативно и транспарентно владеење, од мај 2005 година, вели „успешната имплементација на партиципативно и транспарентно владеење зависи од способноста на владите да соработуваат и да соработуваат со различни актери во нивните општества, вклучувајќи бизниси, синдикати, граѓански организации и поединци. граѓани. Со охрабрување на вмрежувањето за да се создадат меѓусебно силни односи и широка соработка меѓу сите чинители во општеството, владите можат да го подобрат капацитетот на управување, истовремено обезбедувајќи дека има соодветни проверки и рамнотежи меѓу актерите. “
  • Концептите за граѓанско ангажирање во развојните процеси се дел од иницијативата на Советот на Европа, Кодекс за добра практика за граѓанско учество во процесите на одлучување, во кој е објаснето дека „…граѓанското општество претставува и важен елемент што им обезбедува на граѓаните алтернатива на начин, заедно со изборите, или да се слушне нивниот глас и да се работи за заедницата“. Според Кодексот за добра практика на Советот на Европа за граѓанско учество во процесот на донесување одлуки, постојат 7 потребни услови за да се создаде поволна средина за развојни иницијативи:
    • Владеење на правото;
    • Почитување на основните демократски принципи;
    • Поволно законодавство;
    • Јасни и прецизни процедури;
    • Долгорочна поддршка и ресурси за одржливо граѓанско општество;
    • Заеднички простор за дијалог и соработка.

Вклучувањето на граѓаните како крајни корисници на придобивките е клучна алка во еко-системот на чинители во унапредувањето на енергетската ефикасност во домувањето (покрај властите како креатори на политики и бизнис секторот како имплементатори на мерки).  Создавањето силна меѓусебна врска помеѓу различни засегнати страни, со цел да се создадат отпорни заедници, подготвени за унапредување на енергетската ефикасност и справување со енергетската сиромаштија е можно да се направи само преку вклучување на сите засегнати страни во прашањето на енергетската ефикасност на домовите.

Нивоа и техники за вклучување на заедницата  

Ангажманот на заедницата е од суштинско значење за сите развојни процеси во општеството, вклучително и подобрување на енергетската ефикасност во резиденцијалниот сектор. Граѓанското учество може да се искористи на различни начини: почнувајќи од дискусии со јавните власти за тоа како да се воспостави нова иницијатива или да се вклучи во постоечката, преку соработка до целосно учество во процесите на донесување одлуки. Тоа може да резултира со градење на свеста за одредено прашање, да се промовираат клучните принципи и најдобри практики, да се воспостават односи со различни актери и да се развијат механизми за ангажирање.

Советот на Европа предлага 6 чекори за вклучување на заедницата:

  • Поставување агенда (креирање политики) – кога политичката агенда е воспоставена од владините тела, граѓанското општество и приватниот сектор можат да учествуваат и да ги обликуваат регулативите преку кампањи и лобирање со цел да одговараат на прашањата, потребите и проблемите во име на јавниот интерес.
  • Подготовка – постои добро дефиниран процес за изготвување политики, а граѓанското општество и приватниот сектор можат да учествуваат за да ги идентификуваат проблемите, да предлагаат решенија и да обезбедат докази за имплементација на прописите.
  • Одлуки – процедурите за донесување одлуки може да се организираат на партиципативен начин, така што владините тела можат да ги оценуваат различните ставови и мислења пред или за време на процесот.
  • Имплементација – во оваа фаза повеќето од засегнатите страни се активни и ги спроведуваат развојните активности. Координацијата и партнерството се клучни за постигнување на предвидените резултати и влијание.
  • Мониторинг – во оваа фаза треба да постои транспарентен систем за следење со цел да се обезбеди вистинска проценка на процесите на имплементација.
  • Преформулирање – знаењето добиено од процената, заедно со потребите кои се развиваат во општеството, често бараат преформулирање на приоритетите што може да се заснова на тековните потреби и иницијативи.

Актите и директивите на Европската комисија за енергетска ефикасност и обновливи извори на енергија го охрабруваат вклучувањето на широк опсег на засегнати страни и имаат многу позитивен пристап кон вклученоста на граѓаните. (линк до Законодавство во ЕУ)

Техники и алатки за ангажирање на заедницата

Ангажманот на заедницата се однесува на низа интеракции кои се соодветни за сите чинители и може да се движат од едноставни информации до целосно учество и партнерство. Пристапите што ќе се користат ќе зависат од групите на засегнати страни кои се вклучени, нивниот интерес и моќта за одлучување.

  1. Информирање

Информирањето е техника на ангажирање што може да се користи секогаш кога има јасни упатства или законодавни прописи за иницијативата, процесот, проектот. Вообичаено се користи на почетокот на процесите, а во најголем дел од случаите претставува вовед на повисоки нивоа на ангажираност.

Најефективните методи и алатки за информирање се: Брошури, соопштенија, постери; Презентации; Социјални медиуми; Веб-страници, блогови и други процеси базирани на веб; Соопштенија за печат и прес-конференции; Медиуми: радио и ТВ спотови; Информативни штандови; Граѓански информативни центри – ресурсни центри; Посети на терен и јавни изложби.

  1. Комуникација меѓу засегнатите страни

Комуникацијата е двонасочен процес и се користи во ситуација кога властите се заинтересирани да го слушнат мислењето на граѓаните, но имаат овластување да одлучат да прифатат или не. Најефективните методи во комуникацијата се: Јавни расправи и дебати; Панел дискусија; Тркалезни маси; Конференции.

  1. Консултации

Консултацијата се користи во ситуација кога има потреба од размена на мислења, или носителите на власта се заинтересирани да ги изменат своите предлози. Консултациите одговараат во контекст кога постои јасна визија и план за интервенцијата, но сепак има неколку алтернативи кои треба да се разгледаат.

Најефективните методи и алатки за консултации се: Истражување и анализи; Консултативни состаноци; Консултативни комисии; Работилници; Состаноци.

  1. Учество

Учеството е висока форма на граѓански ангажман кога сите засегнати страни во процесот имаат придобивки од заедничкото вложување и ангажман. Учеството е можно само во ситуација кога засегнатите страни имаат јасна идеја и интерес за интервенцијата и одзема време.

Најефективните методи и алатки за учество се: Советодавни групи; Правила и процедури за заеднички активности; Привремени и/или долгорочни структури за донесување одлуки и одговорности.

  1. Партнерство

Партнерството е највисоката форма на ангажман на засегнатите страни кои предвидуваат еднаква моќ и интерес на засегнатите страни за интервенцијата. Најефективните методи и алатки во партнерство се: Задруги на заедницата; Самоуправни локални совети.

Техниките за вклучување на заедницата се однесуваат на давање и еднакво право на секој заинтересиран субјект да ги сподели своите ставови и да биде слушнат и почитуван. Добриот ангажман на заедницата може да изгради нови односи и врски и да ги зајакне постоечките. Да се ​​има добра комуникација меѓу засегнатите страни е од суштинско значење за градење кохезија во заедницата и создавање социјална интеракција која е корисна за сите.

Некои општи принципи за ефективна комуникација во контекст на граѓанското ангажирање се:

  • Едукација на граѓаните за сложеноста на прашањата;
  • Неутрално/ објективно презентирање на прашањата;
  • Вклучување на различни групи граѓани;
  • Да се ​​постигне посветеност од носителите на одлуки да се вклучат во процесот и да ги користат резултатите во креирањето политики;
  • Олеснување на квалитетни дискусии;
  • Да се ​​произведуваат транспарентни информации кои јасно ги истакнуваат приоритетите по дискусијата;
  • Вклучување на повратни информации, следење и евалуација (на пр. прашалник за повратни информации, интервјуа).

Добрата комуникација е од суштинско значење за успешен ангажман во заедницата. Ефективната комуникација значи лесен пристап до навремени, точни и корисни информации, отворен простор за значајни консултации и транспарентен и партиципативен процес на донесување одлуки.

*Извор: D2.1 Inventory of community activation and stakeholder engagement techniques with special attention to the geographical coverage of ComAct; Authors: Liljana Alceva, Mariela Klekovska, Vendi Adzieva, Habitat for Humanity Macedonia; March 2021; Project: ComAct – Community Tailored Actions for Energy Poverty Mitigation

Оваа веб страница користи колачиња за да го подобри вашето искуство. Ако продолжите да ја користите оваа страница, потребно е да се согласувате со тоа. Услови за користење